Groene verhalen

De kunst van tuinieren – Simone Nieweg

De Duitse kunstenares Simone Nieweg fotografeert moestuinen. Toen ik haar tijdens een lezing in Huis Marseille in Amsterdam echter vroeg of ze zelf ook tuiniert, was haar reactie “nee, daar heb ik geen tijd voor, je kunt niet alles doen”. Begrijpelijk, maar toch… zou ze er niet af en toe naar verlangen om op een mooie zomerse avond een drankje te drinken tussen de bloemen en de pompoenen en verse sla te plukken voor het eten? Nee dus. Voor haar is het fotograferen van tuinen genoeg.

De (volks)tuinfoto’s van de in 1962 geboren Nieweg zijn niet bedoeld voor tuintijdschriften. Nieweg’s foto’s zijn uitvergroot en ingelijst te bewonderen op tentoonstellingen en in boeken. Geboren, getogen en nog altijd wonende in het zwaar geïndustrialiseerde en bevolkte Duitse Ruhrgebied, zoekt Nieweg met haar camera de randen van de stad op om tuinen en de daaraan grenzende cultuurlandschappen vast te leggen. Dat doet ze niet op de romantische manier die je terugvindt in de klassieke schilderkunst, maar vrij zakelijk, objectief en uiterst precies. Een manier van werken die ze heeft geleerd tijdens haar studie aan de “Staatliche Kunstakademie” in Düsseldorf.

Oog voor detail

Tuinhuisjes, hekken, composthopen, kolen, bonenstaken, prei, pompoenen… al deze – voor tuiniers vanzelfsprekende en alledaagse – elementen worden tot in detail geportretteerd in de foto’s van Nieweg. De tuinen ogen echter niet bijzonder verzorgd en zijn anders dan onze Nederlandse volkstuinen (in het Duits “Kleingarten” of “Schrebergarten” genoemd). Nieweg’s volkstuinen zijn tijdelijke tuinen (“Grabeland”) waar alleen eenjarige gewassen geplant mogen worden. Dat is een oplossing van de Duitse overheid en gemeenten voor grond waarvan de bestemming nog niet vastligt.

Nieweg fotografeert deze tuinen zoals ze ze tegenkomt. Met een ouderwetse platencamera werkt ze het liefst in neutraal, diffuus ochtendlicht, waardoor alle onderdelen in het beeld evenveel aandacht krijgen. Niets wordt mooier gepresenteerd dan het is of dramatischer gemaakt door middel van schaduwen of nabewerking. Het is integere, eerlijke fotografie.

Uniek

Mij spreekt haar werk aan, al moet ik toegeven dat dat meer is vanwege haar onderwerp dan de manier waarop. Ik houd namelijk wel van een romantisch, pastoraal landschap. Wat mij raakt in Nieweg’s werk is het feit dat ze juist dit soort tuinen heeft besloten te fotograferen. In een tijd waarin alles trendy of wereldschokkend moet zijn om opgemerkt te worden, kiest zij voor een bescheiden en tijdloos thema als moestuinen. Welke kunstenaar durft dat nog? In Nederland in ieder geval bijna niemand meer. Tijdens vorige eeuwen, ja, toen werden er prachtige landschappen gemaakt. Jacob van Ruisdael, Aelbert Cuyp, Barend Cornelis Koekkoek… teveel om op te noemen. Maar nu? Veel eigentijdse kunstenaars halen hun neus op voor de natuur en zeker voor tuinen. Het industriële en stedelijke landschap, dat is daarentegen erg populair. Maar het kostbare en alsmaar krimpende groene gebied daartussenin? Niet bepaald…

Dus, pak op die camera, penseel of pen en ga naar buiten, naar je tuin, de tuin van de buren, die boerderij of dat mooie stukje polder!