Moestuin

Eenjarig of vast kruidentuindilemma

Bonenkruid, oregano, kervel, koriander en basilicum worden vaak aangeboden in een eenjarige én een vaste variant. Het lijkt op het eerste gezicht wel zo handig om dan maar meteen voor de vaste variant kruid te kiezen; jaarrond en jarenlang beschikbaar is immers handiger dan elk jaar opnieuw plantjes kopen of uit zaad opkweken. Maar klopt dat allemaal wel?

Een kruidentuin is voor sommigen een eerste stap, voor anderen een extra aanvulling van eetbare planten. Het is in elk geval een makkelijke manier om meer met nutsplanten bezig te zijn. Een kruidentuin vraagt weinig ruimte, kan eventueel ook in pot, en de meeste kruiden zijn makkelijk in opkweek en onderhoud. Kruiden geven ook met één of enkele planten genoeg oogst om jaarrond aan al je gerechten toe te voegen.

Er zijn natuurlijk basisregels. Zo moet je eigenlijk altijd twee kruidentuintjes maken. Eentje in de volle zon en iets droger, voor de zuiderse, mediterrane kruiden zoals tijm, salie en rozemarijn en een tweede, noordelijke versie met iets meer schaduw en vocht voor verschillende soorten munt, peterselie en citroenmelisse.

“Oregano heeft een fijne kruidige geur in zijn blad, maar bij marjolein is die geur veel sterker, veel frisser en meer aromatisch”

Voor die kruidentuin zijn er volop vaste, meerjarige planten zoals munt, tijm, salie en onmisbare eenjarige kruiden zoals basilicum, kervel en peterselie. Maar bij een aantal kruiden heb je de keuze. Bonenkruid, oregano, zelfs kervel, koriander en basilicum worden vaak aangeboden in een eenjarige én een vaste versie. Welke keuze is dan de beste keuze als het om smaak gaat?

Oregano kruid

Oregano is een heerlijk mediterraans kruid, onmisbaar bij tomaat en pizza. De planten zijn verkrijgbaar in een vaste, meerjarige, winterharde versie (Oregano vulgare) en een eenjarige variant (Oregano majorana). Handig, zo met een beetje latijn erbij.

In het Nederlands gebruikt men oregano (of wilde marjolein) voor die vaste versie, en marjolein voor de eenjarige variant. Beide planten vormen vrij snel en makkelijk compacte struikjes met kleine ovaal gepunte blaadjes en geven de voorkeur aan een plekje in de zon. De planten zijn tevreden met elke grondsoort. Je herkent het verschil vrij makkelijk op het moment van de bloei. Oregano vormt kleine witte lipbloemen, terwijl marjolein ronde zaadhoofdjes vormt met daarop minuscule witte bloei.

“Oregano vormt kleine witte lipbloemen, terwijl marjolein ronde zaadhoofdjes vormt met daarop minuscule witte bloei”

Het voornaamste onderscheid zit echter in de geur. Akkoord, oregano heeft een fijne kruidige geur in zijn blad, maar bij marjolein is die geur (en smaak dus) veel sterker, veel frisser en meer aromatisch. Samen met basilicum behoort het tot de meest geurige kruiden die je in ons klimaat kunt kweken. Oregano kun je kort meekoken in tomatengerechten, marjolein gebruik je best vers en zonder koken in geurige rauwe sausjes en salades.

Bonenkruid

Vast bonenkruid (Satureja montana) vormt een mooi compact heestertje dat sterk en breed kan uitgroeien en in de zomermaanden bloeit met kleine zuiver witte lipbloemen.

De eenjarige versie (Satureja hortensis) zaai je vrij vroeg in het voorjaar en groeit, samen met de tuinbonen, vrij sterk en hoog uit met fijne langwerpig blaadjes om midden in de zomer kleine lila bloei te vormen.

“Vast bonenkruid vormt een mooi compact heestertje dat sterk en breed kan uitgroeien”

Ook hier is er, naast het verschil tussen vast en eenjarig, ook in smaak, geur en aroma een duidelijk verschil. De eenjarige versie is veel sterker en veel intenser van smaak en geur dan de doorlevende variant. Beiden zijn gewoon te gebruiken om mee te koken in combinatie met tuin- en dopbonen.

Koriander en basilicum

Zelfs van de populaire koriander (Coriandrum sativum) en basilicum (Ocimum basilicum) worden steeds vaker vaste varianten aangeboden. Menig beginnend kruidenliefhebber laat zich, met zicht op een ‘eeuwige’ aanwezigheid van die bijzondere smaken in zijn kruidentuin, verleiden tot die zogenaamde vaste varianten.

Zo wordt ‘Houttuynia cordata’ vaak aangeboden als vaste koriander. Het is een sterke meerjarige plant die als bodembedekker een flink deel van de tuin kan innemen. Zet deze plant dus in een pot om zijn woekerende groei te beperken. De vaak kleurrijke bladeren zijn zeer opvallend, net als de sterke geur. Die geur en smaak heeft inderdaad ergens iets weg van koriander, maar kan niet echt concurreren met de échte koriander.

Hetzelfde geldt voor basilicum. Er worden verschillende vaste, meerjarige basilicums aangeboden (Ocimum ssp.’ en Ociumum gratissimum), maar die hebben als nadeel dat ze vorstvrij, warm en met extra licht moeten overwinteren én dat de smaak niet te vergelijken is met de traditionele Italaanse basilicum. Hun smaak is sterk en kruidig, met volop kamfer en hars erin. Het is bruikbaar als thee, maar culinair niet geschikt om de eenjarige versie te vervangen.

“Houttuynia cordata wordt vaak aangeboden als vaste koriander”

Kervel kruid

Kervel (Anthriscus cerefolium) is een eenjarige, vrij winterharde plant met fijne tere blaadjes boordevol frisse anijsgeur. Een makkelijke plant, ook voor een plekje met wat minder zon.

Roomse kervel (Myrrhis odorata) is een sterke vaste plant. De grote stevige behaarde bladeren, stengels en zaden hebben een overtuigende anijsgeur en -smaak. Ook deze variant groeit prima in half- tot diepe schaduw en beide planten bloeien wit. Wat smaak betreft, zijn ze dus aan elkaar gewaagd en alle twee zijn ze bruikbaar om soepen en sauzen van extra aroma te voorzien. Maar ook hier is de tere, fijnere, eenjarige versie vanwege zijn frêle blad toch iets makkelijker en vlotter in het afgeven van zijn aroma, en fruitiger en verfijnder in zijn smaak.

“De grote stevige behaarde bladeren, stengels en zaden hebben een overtuigende anijsgeur en -smaak”

Besluit

Wil je écht volop culinair genieten van je kruidentuin? Kies dan voor een mooi assortiment van vaste én eenjarige planten, waarbij de fijnste en meest opvallende geuren en smaken te vinden zijn bij die eenjarige versies. Juist die planten geven al hun smaak en geur één seizoen vrij. Ze vragen iets meer werk om jaarlijks op te kweken, maar zijn onmisbaar voor wie tijdens de warme zomermaanden optimaal culinair wil genieten.