Heilzaam kruid: Basilicum

Basilicum is een kruid, dat tegenwoordig door velen ook thuis in diverse gerechten wordt gebruikt en zeker in Italiaanse gerechten. Beroemd is natuurlijk de uit Italië afkomstige salade Caprese: mozerella en tomaat ruim bestrooid met basilicumblaadjes. Het is met name dit gerecht dat basilicum in ons land zo bekend heeft gemaakt. Toch is het oorspronkelijk niet afkomstig uit Italië, maar uit India, waar het ook verbouwd wordt.

De naam basilicum is afgeleid van het woord Basileus, wat koninklijk betekent. Het wordt ook wel het koningskruid genoemd. Basilicum heeft een sterke smaak en een sterk aroma en dat is mede de reden dat de blaadjes meestal met de hand worden verscheurd. Dan komt dat aroma ook echt vrij. Basilicum wordt met name in koude gerechten gebruikt. Wanneer je het in warme gerechten wilt gebruiken, moet je het pas op z’n laatst toevoegen, want het verliest snel zijn smaak.

Aan basilicum worden heel wat positieve eigenschappen en werkingen toegeschreven. Zo zou het verlichting geven bij verkoudheid, hoesten, astma en verstopte bijholten, maar ook bij reuma en artritis. Ook heeft het krampstillende eigenschappen, heilzaam bij buikpijn en een slechte spijsvertering. Verder zou het ook goed helpen bij darmklachten en darmparasieten, maar als je van die laatste last hebt, heb je wel een sterkere variant nodig in de vorm van een essentiële olie van basilicum. Deze mag echter uitsluitend uitwendig worden gebruikt.
Inmiddels is ook wetenschappelijk aangetoond dat basilicum veel anti-oxidanten bevat en dat het antivirale en antimicrobiële eigenschappen heeft.

Toch is basilicum niet alleen maar gezond, het heeft namelijk ook kankerverwekkende stoffen in zich, zij het slechts in zeer geringe hoeveelheden. Pas als je honderd keer de gebruikelijke hoeveelheid zou innemen – dat wil zeggen zo’n tien plantjes per dag – zou het kankerverwekkend zijn.

Basilicum is behalve in gerechten ook nog op andere manieren te gebruiken. Zo kun je het sap van de blaadjes op je huid smeren om muggen te verjagen. En een pot met basilicum op de vensterbank in de keuken helpt vliegen verjagen. Bovendien zou het een stimulerend effect op de geest hebben en de concentratie verhogen. Mede daarom werd het ook al in de Oudheid gebruikt. De Grieken en Romeinen kauwden er ter kalmering op en de geur die daarbij vrijkomt zou als een geestelijke oppepper werken. Ook gaat het verhaal dat er na de wederopstanding van Christus basilicum rond zijn graf groeide.

Basilicum kweken

Basilicum is een vaste plant, maar in Nederland niet winterhard. Je kunt hem zelf kweken, maar dan moet hij wel op een warme, zonnige, goed gedraineerde plek staan, maar tegelijkertijd ook weer niet in de volle zon, omdat hij snel uitdroogt. Wel kan hij binnenshuis overwinteren. Als je ‘m wat langer laat staan en het wordt nazomer, dan bloeit de plant met kleine, witte, geurachtige bloemetjes. Als je die afknipt, gaat hij weer groeien, maar over ’t algemeen is opnieuw zaaien wel net zo gemakkelijk. Basilicum is het beste te vermeerderen door het zaad in een verwarmde ruimte dun uit te zaaien.

Stadstuinieren 2014-01  –  Tekst: Mirre Bots

Op de vensterbank: Koriander microgroente
Romke van de Kaa: Vers citroengras
Een eetbaar kruidengazon