Stadstuinieren in Milaan: Een hoeve van melk en honing

“je ziet hier de hoge gebouwen van de stad nog wel maar het voelt zo anders”

Stadstuinieren in Milaan: Een hoeve van melk en honing

Midden in het grote en drukke Milaan staat Cascina Cuccagna, een oude hoeve die door stadstuinierende Milanezen nieuw leven is ingeblazen.

Wat wel voor meer grote steden geldt is dat boerderijen die soms midden in de huidige stad lagen, zo goed als allemaal verdwenen zijn. Maar het laat zeventiende eeuwse Cascina Cuccagna – hoeve van Cocagne, dat verwijst naar het mythische land van melk en honing – is dat lot bespaard gebleven. Federico Pierino, een Milanees van in de tachtig, wist dat de oude boerderij al sinds 1980 alleen gedeeltelijk voor opslag werd gebruikt. “Op een dag ben ik naar binnen gegaan, gewoon om eens te kijken.” Een groep enthousiaste Milanezen kreeg het vervolgens voor elkaar om het complex, dat uit gebouwen en een enorme binnenplaats bestaat en in totaal 4000 vierkante meter groot is, voor een laag bedrag te huren van de gemeente. Enthousiaste Milanezen zijn sinds 2008 bezig om het agrarische erfgoed op te knappen. De hoeve is met de binnenplaats typisch voor de landelijke architectuur in Lombardije. Inmiddels is het deze plek in de wijk Porto Romana niet meer weg te denken uit de Italiaanse metropool. Iedere bezoeker is verrast zoals een reizigster die de hoeve per toeval tegenkwam: “Het is heel bijzonder dat je dit midden in de stad vindt.”

Lokaal en organisch
In Cascina Cuccagna is het restaurant un posto a Milano – een plek in Milaan – te vinden, waar alleen lokale en organische producten gebruikt worden. Het restaurant vermeldt altijd de oorsprong van de producten. Want juist aan de kennis en herkomst van ons voedsel willen de mensen van Cascina Cuccagna een bijdrage leveren, zegt Andrea di Stefano. Bezoekers geven hoog op van de bonensoep en de preisoep, waarvan de ingrediënten uit de eigen tuin komen. Op het menu staan ook andere en soms ongewone gerechten zoals geroosterde gans en Baccalà mantecato, een romige kabeljauw gekookt in melk. Daarnaast zijn er ook de bekendere traditionele Italiaanse gerechten te krijgen zoals gegrilde kip met aardappelen. En op de wijnkaart staan uitsluitend producten van kleine Italiaanse wijnboeren.

Een vorm van rebellie
De rustieke hoeve is een vrijplaats midden in Milaan. Volgens een buurtbewoner die meewerkt in de gemeenschappelijke tuin en daar letterlijk de vruchten van plukt, is het een vorm van rebellie dat inwoners van Milaan op deze plek een andere manier van leven propageren: zelfvoorzienend en kleinschalig. Maar er is ook wat te zeggen voor de manier waarop een andere Milanese stadstuinierder naar Cascina Cuccagna kijkt. “Wat wij hier doen hebben we eigenlijk altijd gedaan. Alleen een paar decennia lang zijn we dat kwijtgeraakt. In tijden van crisis wordt het nu als iets nieuws gepresenteerd. Het is goed dat het verbouwen van je eigen voedsel weer terugkomt, maar het is eigenlijk zoiets als opnieuw warm water uitvinden.” Hoe dan ook: het werken in de gemeenschappelijke tuin voegt iets toe aan de kwaliteit van leven, vindt een vrouw die met haar kinderen in de tuin bezig is tomaten te plukken. “Je ziet hier de hoge gebouwen van de stad nog wel, maar het voelt zo anders. Het is hier relaxt en je kan hier echt met mensen het gesprek aan gaan.”

Een plek om tot rust te komen
Op het terrein van Cascina Cuccagna is meer dan een restaurant en een gemeenschappelijke tuin. Mensen kunnen hulp krijgen bij het repareren van hun fiets, er is een winkel met biologisch voedsel en er worden boerenmarkten gehouden, er zijn galleries en kan er kan zelfs overnacht worden. Maar het is vooral een gemeenschappelijke tuin voor Milanezen om zich af te wenden van het drukke stadsleven en tot rust te komen. Van ’s ochtends tot ’s avonds laat kunnen mensen terecht in dit intieme stadspark. Voor workshops en lezingen of om na een avondconcert op het terrein nog iets te eten.

Laboratorium voor de stad
Naast een rustgevende plek om te stadstuinieren is de vernieuwde hoeve ook een laboratorium voor een alternatieve manier van leven en voedselproductie. De ambitie is om te laten zien welke rol stadslandbouw in een moderne stedelijke cultuur kan vervullen. Net zoals de boerderij door inwoners van Milaan een nieuw leven heeft gekregen, leren Milanezen weer hun eigen voedsel te verbouwen. Cascina Cuccagna is daarnaast hét centrum in de stad voor duurzame initiatieven en hoopt hij samen met inwoners van de stad te werken aan een nieuw soort samenleving. “Waar mensen echt weer het gevoel hebben tot een gemeenschap te behoren.”