Moestuin

De eeuwige pluktuin

In de bosrijke omgeving van het Belgische plaatsje Brasschaat ligt De Eeuwige Pluktuin van Hugo d’Hooghe. Als gepassioneerd permacultuur-tuinder en zadenwinner experimenteert hij in zijn schaduwrijke tuin met vaste, eetbare planten. Hij geeft graag zijn kennis door, want hoe meer tuinders zaden gaan winnen en experimenteren, hoe beter!

“In een pluktuin plant je het beste solitaire planten. Woekerende planten kun je beter in een pot zetten”

“Ik begon een paar jaar geleden in een hoek van mijn tuin met het aanplanten van een aantal doorlevende gewassen”, zo begint Hugo. “Met een eeuwige pluktuin bedoel ik eigenlijk een tuin waaruit je het hele jaar door lekkere en gezonde slaatjes kunt plukken. Maar geen enkele plant leeft natuurlijk eeuwig, dus het is best mogelijk dat je na verloop van jaren eens een plant moet vervangen.” Hugo begon met een klein stukje grond, waarop nog altijd de bieslook en zuring welig groeien, maar ondertussen wordt een groot stuk van zijn bostuin versierd met eetbare planten. Zijn motto is dan ook: maak van de nood een deugd!

Permacultuur

Heb je geen grote tuin tot je beschikking, ook dan is het volgens Hugo heel goed mogelijk om een eeuwige pluktuin in te richten; ideaal is een stukje grond van ongeveer een vierkante meter. Dat kan een vierkante, rechthoekige of andere vorm zijn. In de permacultuur gebruiken ze graag een cirkel of een sleutelgatbed. Zorg er in ieder geval voor dat je de planten vanaf de zijlijn goed kunt bereiken, waardoor je niet op je tuin hoeft te lopen. Daarnaast volgt Hugo een aantal andere principes uit de permacultuur, zoals het verrijken en afdekken van de bodem met houtsnippers en zelfgemaakte compost. “Je moet eerst de grond goed krijgen, want anders ben je nergens. Omdat ik hier zandgrond heb, voeg ik ook wat bentoniet toe zodat de grond meer vocht vasthoudt.”

Zwartmoeskervel

Terwijl Hugo de verschillende gewassen in zijn tuin aanwijst, vertelt hij: “Als je het hele jaar door uit de tuin wilt kunnen eten, kies je het best planten met een verschillende oogstperiode.” In zijn tuin zaaide en plantte Hugo onder meer daslook, oerprei, doorlevende venkel, engelwortel en zuring. Maar zijn grote favoriet is de zwartmoeskervel, een onbekend en voedzame groente die al door de Romeinen werd gekweekt: “Het mooie aan deze plant is dat het een echte winterplant is. Ook doet hij het heel goed in de schaduw. Hij smaakt een beetje naar peterselie en schijnt zelfs nog gezonder te zijn. In de winter gaat hij wel eens slap hangen, maar zodra de winterzon dan even doorkomt, steken de bladeren alweer omhoog. Ik oogst vaak de stengels, die ik net als bleekselderij langzaam stoof, soms met wat witlof erbij. Maar ook als salade en in de soep is de plant heel goed te verwerken.”

Engelwortel

Even verderop lopen we langs de Engelwortel: een prachtige plant uit de schermbloemenfamilie met geneeskrachtige eigenschappen, die ook in het wild voorkomt. “Mijn vrouw verwerkt de bladeren in thee. Pas er wel mee op, want als de bladeren veelvuldig je huid raken, kun je verbrandingsverschijnselen krijgen. Maar niet zo erg als de berenklauw hoor. Ook de zaden zijn eetbaar en bijvoorbeeld lekker in zelfgebakken koekjes. Het is trouwens een echte vrouwenplant; de thee zou goed zijn tegen vrouwenkwaaltjes. Zoek het maar eens op.”

Winterpostelein

Een heel mooi plantje dat we verderop in bakken tegenkomen, is de roze winterpostelein. De plantjes vormen een deken met piepkleine roze bloemetjes die oplichten in de zon. Naast de postelein groeit het prachtige gekleurde blad van de rode weegbree. “Van die postelein heb ik ooit een plantje van iemand gekregen. Hij doet het ook heel goed in een grote bak of pot. Ik voeg alleen soms wat nieuwe grond toe. De zaadjes zijn zo klein, dat ze heel moeilijk te winnen zijn, maar de plant zaait zich heel makkelijk zelf uit. Ik eet graag de bloemen op een slaatje”, aldus Hugo.

Yellow wonder

Overal waar we in de tuin van Hugo lopen, komen we potjes en bakjes tegen met stekken en zaailingen. Elke donderdag zijn vrijwilligers welkom om te komen helpen met het zaaien en verspenen. Iedereen die helpt, krijgt een voorraad plantjes mee naar huis. Zo staan de kleine aardbeienplantjes al te wachten op een nieuwe eigenaar. “Dat is de yellow wonder”, legt Hugo uit. “Een gele aardbei. Bijzonder is natuurlijk de ananas-achtige smaak, de kinderen geweldig vinden. Maar ook heel handig in de pluktuin, omdat deze geen uitlopers maakt. In een pluktuin plant je het beste solitaire planten. Woekerende planten kun je beter in een pot zetten.”

Zaden voor iedereen

Naast het onderhouden van zijn eigen pluktuin, is Hugo actief als voorzitter van de zadenwerkgroep in Brasschaat, die aangesloten is bij Velt. Ook is hij organisator van het jaarlijkse evenement Reclaim the Seeds in België, dat overigens ook in Nederland plaatsvindt. “Alles begint natuurlijk met zaden en het is belangrijk dat we de kennis over het zelf zaden winnen overbrengen, zodat deze niet verloren gaat. In België komen tuinders niet zo snel samen om informatie uit te wisselen. Daarom zijn zadenruilbeurzen heel belangrijk. Door zaden van bijzondere gewassen met elkaar te delen, houden we de biodiversiteit in stand en maken we een offensief tegen de grote zadenproducenten zoals Monsanto. We moeten zoveel mogelijk de zaden in eigen hand houden.

Tomatentest

“Mijn voorraad bestaat bijvoorbeeld uit zo’n honderd tomatenrassen. Tomaten zijn zelfbestuivers en je kunt er dus gemakkelijk raszuiver zaad uit winnen: ideaal om een verzameling mee aan te leggen. Bovendien is de diversiteit binnen tomaten zeer groot: er is voor ieder wat wils. Op initiatief van de Zadenwerkgroep van Velt zijn we gestart met de tomatentest. Belangrijkste doel is om tomatenrassen onder tuiniers te verspreiden. Door een goedkope en laagdrempelige uitwisseling van zaden en ervaring tot stand te brengen, blijven de verschillende rassen en de kennis erover behouden. Zelf deel ik veel zaden en planten uit of ruil ze, soms voor een pot verse honing en zelfs een keer tegen een konijn. Dat ruilen maakt mij echt gelukkig.”

Zelf zaden winnen

Het is niet altijd eenvoudig om zelf zaden te winnen, maar als je begint met een aantal gemakkelijke gewassen, dan kom je er vanzelf wel. Een handig boek is ‘Zelf zaden winnen’, dat vorig jaar uitgegeven werd door Velt. “Zaden winnen van koolplanten is bijvoorbeeld heel lastig. Je moet erop letten dat er geen kruisbestuiving plaats heeft gevonden. Maar als je begint met bijvoorbeeld de prachtige rankspinazie of een paar bosaardbeitjes uit laat drogen, dan kun je goed beginnen.” Verkopen doet Hugo zijn zaden niet: “Meestal geef ik ze gewoon gratis weg. Soms vraag ik een vrijwillige bijdrage om de onkosten te dekken als ik bijvoorbeeld op een beurs sta. En ik vraag natuurlijk aan mensen om mij ook een aantal zaden weer terug te geven, zodat mijn eigen voorraad op peil blijft. De Velt-zadenwerkgroep is echt een doorgeefluik en ik roep iedereen op om lid te worden, zodat we met zijn allen bepaalde groenten weer op de kaart kunnen zetten”, besluit Hugo vol enthousiasme.

Meer informatie

De eeuwige pluktuin in Brasschaat is te volgen via Facebook: @DeEeuwigePluktuin. Je vindt daar ook aankondigingen van evenementen en wanneer je mee kunt komen helpen.

Velt Zadenwerkgroep:

Wil je meer informatie over de Zadenwerkgroep? Wil je deelnemen? Mail naar: zadenwerkgroepvelt@gmail.com
www.beweegt.velt.be/zadenwerkgroep/2116/wiewezijnenwatwedoen

Reclaim the Seeds:

www.reclaimtheseeds.nl

Planten voor een halfschaduw-tuin volgens De Eeuwige Pluktuin:

Naam plant	Gebruik
Zwartmoeskervel	Blad en stengel – Sla, soep, stoven
Barbarakruid	Blad – Sla, pesto
Daslook	Blad – Sla, met kaas, pesto, ei
(Winter)postelein	Blad – Sla, soep
Oerprei	Stengel – Soep, stoven, sla
(Chinese) bieslook	Stengel – Sla, soep
Pimpernel	Blaadjes -Sla, dressing
Bloedzuring	Blaadjes – Soep, stoven, sla
Veldzuring	Blaadjes – Sla, soep, met paling
Doorlevende venkel	Bladeren, zaden – Sla, visgerechten, thee
Aardbei Yellow Wonder	Vruchtjes