Pluk & Plenty: Een moestuin met een verhaal

Het mooie moestuinleven van madame Zsazsa

Onder de rook van Tilburg, op een steenworp afstand van de Belgische grens, ligt moestuin Pluk & Plenty. De idyllische tuin is een pleisterplaats voor fietsers en levensgenieters, maar ook voor mensen die begeleiding zoeken in de vorm van een structurele dagbesteding. Tom Ribbens, een van de initiatiefnemers en coach, gaf ons een rondleiding door deze bijzondere tuin.

“Samen met de vrijwilligers maken we elk jaar een tuinplan, waarin we bepalen wat we dat jaar gaan zaaien”

Landgoed Nieuwkerk

Moestuin Pluk & Plenty ligt verscholen tussen de bossen en landerijen op Landgoed Nieuwkerk, een landgoed met een omvang van zo’n 150 hectare. Tom vertelt: “Ik ben hier terecht gekomen doordat ik hier een huis kon huren, zo’n dertien jaar geleden. De Belgische grens loopt hier vlak achter de moestuin langs. Ik heb een jaar of vijf in de kloostertuin van het nabijgelegen klooster Nieuwkerk gewerkt, waar ik dagbesteding bood aan cliënten. Toen de dagbesteding bij het klooster ophield, kreeg ik de kans om hier een moestuin aan te leggen. Dit was vroeger een groot moestuincomplex met wel twintig tuintjes, maar toen de belangstelling minder werd, bleef er een weiland over voor een aantal paarden. Nu zijn hiernaast nog twee volkstuintjes in gebruik. Het landgoed is trouwens nog steeds in het bezit van een Belgische adellijke familie. Het grote voordeel voor mij is dat ik hier nu kan blijven en voortdurend kan werken aan de ontwikkeling van de tuin en de verdere verbetering van de grond.”

Dagbesteding

Hoewel de tuin in het buitengebied ligt, weten toch heel wat mensen de moestuin te vinden. Tom begeleidt als zelfstandig coach samen met zijn vrouw en psychologe Gebi Rodenburg een dagbestedingsgroep van zo’n twintig mensen, van jong tot oud. Hiervan komt een kleine groep wekelijks werken in de tuin. “Vanuit Tilburg en Goirle is het net te doen op de fiets”, zo vertelt Tom verder. “Ik heb altijd met mensen in een moestuin gewerkt, ook vroeger al. Voor mij is het vanzelfsprekend om in de natuur te werken. Wij als mensen zijn er onderdeel van. De natuur houdt ons een spiegel voor, want zoals de natuur groeit, zo groei jij ook. Kijk maar eens naar de seizoenen: zelf zit ik nu in de nazomer van mijn leven”, lacht Tom. “Net als de tuin ga je het zelf wat rustiger aan doen. Na de langste dag groeien sla en spinazie ook veel minder dan met de opgaande energie van de lente. Maar in de zomer van je leven ben je meer een bloem, je wilt het beste van jezelf laten zien aan de wereld. De tuin is een metafoor voor je eigen groei en dat helpt mij enorm in de begeleiding van de mensen die hier komen voor de dagbesteding. Het is hier nooit hetzelfde, maar voor mensen die gevoelig zijn voor prikkels is dit een prachtige plek. Ik kom hier zelf elke dag en je komt hier echt tot rust.”

Naast een plek voor dagbesteding, is de moestuin natuurlijk ook gewoon een tuin die massa’s groente en fruit voortbrengt. Rijen gestreepte bieten staan klaar om geoogst te worden, de diep-oranje pompoenen zijn bijna volgroeid en de eerste suikermais ligt klaar om vandaag in de pan te gaan. De eerste Désirée aardappelen worden uit de grond gehaald, evenals de Franse Ratte: kleine aardappeltjes die wel wat weg hebben van een rat. Er is dus ‘plenty’ oogst die via het winkeltje in de tuin zijn weg vindt naar de klanten. Op zondag is het winkeltje open en zowel vanuit Nederland als België komen mensen langs voor verse oogst. Hoewel de dagbesteding de financiële basis vormt voor de moestuin, levert de oogst ook zeker wat op. “We hebben in de tuin een groep vrijwilligers werken, die elke week komen wieden en oogsten. Samen met hen maak ik elk jaar een tuinplan, waarin we ongeveer bepalen wat we dat jaar gaan zaaien. Want we zaaien bijna alles zelf voor in de platte bak en in de kas. Alles biologisch en volgens een systeem van gewasrotatie. Ik koop alleen pootaardappelen, uien en preiplantjes. In principe zetten we in de tuin de gewassen die goed verkopen”, aldus Tom.

Kruidenborder

Vrijwilligster Carla beheert de kruidenborder. Tot voor kort stond die vooral vol met woekerende munt en citroenmelisse. Vol geduld heeft ze er inmiddels een gevarieerde border van gemaakt: “Ik mocht een boodschappenlijstje maken voor Tom en daar heb ik zelf wat mooie kruiden op gezet. Zoals de engelwortel en kervel. Ik heb vooral vaste kruiden voor de thee, waarvan de citroenverbena heel geliefd is. En dit jaar hebben we voor het eerst kaneelbasilicum gezaaid, die staat er nu prachtig bij met zijn paarse bloemen. Steeds als er iemand langs loopt, ruik je alle geuren. Heerlijk!”

Bergamotplant

“In de moestuin groeien vooral kruiden die hier historisch ook groeien”, zo gaat Carla verder. “Ik heb alleen een uitzondering gemaakt voor de Bergamotplant, de Monarda. Die komt oorspronkelijk uit Amerika. Bergamot wordt ook gebruikt voor thee die lijkt op Earl Grey thee. Nadeel is wel dat de Monarda nogal gevoelig is voor meeldauw en daar hebben we dit jaar inderdaad mee te maken.’

Kaneelbasilicum

Kaneelbasilicum is een basilicumsoort met een verfijnde geur en smaak die aan kaneel doet denken. De plant heeft krijgt paarse bloemen en middelgrote bladeren. Basilicum houdt van een zonnige, beschutte plaats.

Bergamotplant

De bergamotplant is een vaste, zomerbloeiende plant die veel insecten aantrekt. De bladeren zijn eetbaar en worden vaak gemaakt om olie uit te persen. De plant groeit graag in de zon of halfschaduw. De bergamotplant is afkomstig uit Noord-Amerika en Canada.

Pleisterplaats

Moestuin Pluk & Plenty is ook een pleisterplaats voor ontmoetingen. Er is een klein keukentje dat functioneert op stroom van zonnepanelen, er is een composttoilet en het water wordt met een pomp uit de grond gehaald. Tom organiseert er regelmatig activiteiten, samen met de mensen die de winkel beheren. “Vier keer per jaar is er een Proeve van ‘t Land, een diner in de moestuin. Mensen worden hiervoor uitgenodigd via Facebook en onze nieuwsbrief, want ik heb geen officiële vergunningen. Ik heb jarenlang geprobeerd om dat via de gemeente voor elkaar te krijgen, maar daar wist men niet zo goed wat men ermee aan moest. Nu heeft het de status van een besloten avond voor genodigden. Maar het hoeft ook niet zo omvangrijk te worden, want op deze manier blijft het wel charmant. Laatst was hier een club van hoogbegaafden die hier een receptie hield, of mensen vieren hier hun verjaardag.”

Volmaakt

Hoewel Tom nog vol zit met plannen voor de moestuin, gaat hij ervan uit dat een plaats nooit volmaakt is. Daar draait het ook niet om. Tom legt uit: “Iedere boom heeft een blauwdruk, een ideaal voorschrift zoals hij zou moeten groeien, zo schrijft de Duitse boswachter Peter Wohlleben in zijn boek over het verborgen leven van bomen. De plaats waar die terecht komt, is vaak verre van perfect, integendeel. Toch gaat de boom vanzelf groeien als de tijd daarvoor rijp is. Als een eikel van de boom valt, kan hij daar soms heel lang blijven liggen wachten tot er het licht op valt. Dan gaat ie pas kiemen. Er zit in ieder zaadje of boom de potentie om te groeien. Eigenlijk is dat met mensen ook zo, die worden ook vaak op een onvolmaakte plek geboren en gaan groeien als ze de juiste bodem vinden. Het is voor mij een uitdaging om ze hier te laten groeien”, zo besluit Tom tevreden.

Moestuin Pluk & Plenty is te vinden op Landgoed Nieuwkerk bij Goirle, op de kruising van het Nieuwkerksbaantje en de Nieuwkerksedijk. Als het bord met logo aan de weg staat, is de tuin open.
Adres voor navigatie: Nieuwkerk 5, Goirle.

Stadstuinieren 2017-04 – Tekst en fotografie: Susan Lambeck

Rotterdamse Munt: Een geurige oase in de stad
Het Spilvarken zet Gents afval om in voedsel