Groene verhalen

Zelf zaden winnen

Zaden winnen, praktische tips

Het winnen van zaden is eenvoudig om te doen.
Begin met bijvoorbeeld sla. Laat een paar planten doorschieten zodat ze gaan bloeien. Je krijgt dan enorm veel zaden. Tomaat is ook niet moeilijk: neem een goed rijpe tomaat, haal de zaden eruit en laat ze op een bordje drogen. En boerenkool is bijvoorbeeld leuk. Na het bloeien van de plant verschijnen vanzelf de nieuwe zaadjes aan de plant.

Kies sterke planten

Kies de mooiste en sterkste plant. Luizen kunnen virusziekten overbrengen, die ook in je zaad kunnen gaan zitten. Zaadoverdraagbare ziekten kunnen bijvoorbeeld ook in bonen voorkomen. Je hebt misschien wel eens van de bonenkever gehoord? Wat dan helpt is om je goed gedroogde bonen een aantal weken in de vriezer te leggen. En liever te lang dan te kort!” waarschuwt Janneke.

Kruisbestuiving

Wil je zelf zaden oogsten, dan is het goed om iets te weten over bestuiving. Als je de planten in je moestuin hun gang laat gaan, zullen ze zaad produceren voor hun voortplanting. Sommige planten zijn zelfbestuivend via de vrouwelijke en mannelijke delen. Dit betekent dat de plant zichzelf kan bestuiven en er geen spontane kruisingen door stuifmeel van andere planten kunnen ontstaan. Voorbeelden zijn tomaten en sla. Hier kan weinig mee mis gaan. Maar bij andere planten vindt kruisbestuiving via insecten plaats (pompoenen) of via de wind. Je hebt dan veel minder controle over de reis van het stuifmeel. Het risico bestaat dan dat je ongewild verschillende rassen met elkaar kruist.
Als je weet welke planten elkaar wel kunnen kruisbestuiven, kun je hiermee leuk experimenteren.

Het luistert dus nogal nauw, als je zaden van je favoriete planten wil winnen.

Welke planten kun je beter links laten liggen als je niet voor teleurstellingen wil komen te staan?

Bij mais moet je oppassen. Dit is een windbestuiver. Als er in de buurt veel voedermais staat, kan je suikermais met dat stuifmeel bevrucht raken. Het kan van grote afstand overwaaien. Je suikermais zal dan een stuk minder zoet smaken.

Zaden oogsten van kolen

Je moet deze planten in de winter overhouden, bijvoorbeeld door de koolplant of knolselderij uit te graven en in een pot vorstvrij weg te zetten.

In het voorjaar plant je ze weer in de volle grond uit. Bij kolen snijd je een kruis in de kool, waarna de bloemstengel zijn weg naar buiten kan vinden. Erg leuk als je dit probeert met een rode en een witte kool. Je zou zomaar zelf roze kooltjes kunnen produceren. Maar eenvoudig is het niet hoor!”

Zaden bewaren

Heb je eenmaal een aantal goed gedroogde zaden, waar en hoe bewaar je ze dan het beste? Je bewaart de zaden het best op een droge, koele en donkere plaats. Een schuur of kast op een koele plek is ideaal.

Een beetje vorst is helemaal niet erg, maar zorg er wel voor dat de temperatuur niet teveel schommelt. Een kasje in de tuin is dus niet geschikt. Hoe lager de temperaturen, des te beter. Denk maar aan de zadenbank in Spitsbergen, het is daar -18.

Glazen (weck)potten zijn ideaal om zaden te bewaren. En weet je wat ook heel goed is? Doe er wat silicagel-korrels bij. Dat zijn die zakjes met korrels die in je schoenendoos zitten als je nieuwe schoenen koopt. Je kunt ze zelfs opnieuw gebruiken door de losse korrels te verhitten in de oven of koekenpan. Daarna absorberen ze weer al het vocht.

Snelle tips

Oogst je zaden niet te vroeg. Wacht tot ze echt goed rijp zijn. Dit merk je als je peulen kurkdroog zijn en de zaden in hun omhulsel rammelen. In de natuur houdt de plant zijn zaden ook lang vast. Daarmee wordt al het reservevoedsel in de zaden opgeslagen en blijven ze langer houdbaar.
Droog je zaden lang genoeg. Liever te lang dan te kort. Hiermee voorkom je dat ze gaan schimmelen.
Ga niet met teveel planten tegelijk aan de slag. Oogst van 1-2 planten zaad per jaar. Daardoor kun je zorgvuldig en netjes werken. Het is leuk om zo de hele cyclus van zaad tot zaad eens mee te maken.