artikel

Morielje plukken – Stadstuinieren

Wildplukken: Morieljes

Het is echt de kalender afstrepen vanaf eind februari. Met een beetje mazzel kan het morielje seizoen zomaar van start gaan want morieljes zijn echte voorjaarspaddenstoelen. Meestal vind ik de eerste pas in de tweede of derde week van april. Mijn vroegste vondst was in 2016 op 21 maart, een mooie solitaire kegelmorielje. Nog nooit eerder had ik deze zakjeszwam zo vroeg gevonden. In Nederland vinden we de gewone morielje, de kegelmorielje en de kapjesmorielje.

Opgepast!

Alle morieljes zijn rauw licht giftig, ze dienen allemaal gedroogd of verwarmd te worden.

Wat zijn morieljes?

Morieljes zijn rare paddenstoelen, ze kunnen zomaar overal opduiken, voorwaarde is vaak kalk in de grond en een waardboom in de buurt. Maar soms snap ik er zelf ook niks meer van. Zo krijg ik elk voorjaar meldingen binnen van mensen die mij vragen welke paddenstoel in hun moestuin groeit. Vier op de tien keer zijn het morieljes. Zou het een combinatie zijn van eierschalen en een waardboom in de buurt..? Ook voor mij zijn paddenstoelen soms een raadsel.

Zo hollow als een Morielje

Morieljes zijn eetbaar, maar verwarring met de giftige voorjaarskluifzwam (Gyromitra esculenta) is mogelijk. Deze is bij doorsnijden niet hol van binnen zoals alle morieljes wel zijn. In het Engels zeggen ze m.b.t. morieljes “if it ain’t hollow don’t swallow”, dus met andere woorden alleen morieljes plukken die hol zijn van binnen.

‘Alle morieljes zijn rauw licht giftig, ze dienen gedroogd of verwarmd te worden’

Waar komen ze vandaan..?

De meeste morieljes die we in Nederland op de markt vinden komen uit Turkije waar ze in grote aantallen al eind februari en maart worden gevonden. Ook uit de Himalaya komen grote aantallen op de markt terecht maar dit zijn vooral de gedroogde morieljes. Een opkomende morielje land is China waar ze deze paddenstoel op redelijke schaal aan het kweken zijn. De morieljes op onze markten zijn allemaal soorten uit de kegelmorieljes groep.

Morielje Festivals

In de VS hebben morieljes in bepaalde staten een heuse cultstatus verworven. Er worden zelfs festivals georganiseerd rond de morielje. Het National Morel Mushroom Festival vindt al 58 jaar plaats in Boyne City Michigan.

Waar vind je morieljes?

Helaas worden er in Nederland geen grote hoeveelheden morieljes gevonden. We hebben niet zoveel natuur als onze buren en daarbij groeien de morieljes graag op gronden waar veel kalk in zit en die gebieden zijn vooral langs de kust en in Limburg. Maar er groeien ook langs de grote rivieren soms behoorlijke aantallen kapjesmorieljes.
Dus trek je wandelschoenen aan en maak meters, door duin en mergelland, van Flevoland (veel schelpen en kalk in de bodem) tot de opgespoten zeeklei van Amsterdam. Want zelfs het Vondelpark is morielje-gebied. Bekijk de grote atlas en zoek de kalkrijke bodems, put uit je oude aardrijkskunde lessen en pak je mand en mes. Niets leukers dan in april tussen het prille groen gele, zwart en bruine kopjes te ontdekken. De risotto rijst staat al te poppelen in de keuken om gebruikt te worden in combinatie met verse morieljes.

Kenmerken van Morieljes

Gewone morielje (Morchella esculenta)

Beschrijving
Hoed: Honingraatachtig en langwerpig, crèmegeel, bruin tot okergeel, de ribben zijn lichter dan de rest van de hoed, de hoed is veel groter dan de steel, de hoed is duidelijk van de steel geschieden door een rand, bij opensnijden zijn hoed en steel hol
Steel: Crèmekleurig, vrij breekbaar en hol van binnen
Voorkomen: Algemeen in parken, loofbossen, kalkrijke bodems en tuinen in heel Nederland, maar vooral in de kuststreek en Flevoland van eind maart tot mei
Verwisseling: Je kunt deze paddenstoel niet verwarren met een andere paddenstoel, of misschien met andere morieljes, maar dan moet je wel je bril vergeten zijn…
Bijzonderheden: Deze morielje staat niet op de rode lijst. Sommige exemplaren kunnen erg groot worden. De grootste die ik ooit vond was groter dan mijn hand.

Kapjesmorielje (Mitrophora semilibera)

Beschrijving
Hoed: Hoed is kleiner dan de steel en ziet eruit als een dakje, klokvormig, driehoekig en sterk geribd met dwarsribben, de ribben zijn donkerder dan de rest van de hoed, de hoed is veel kleiner dan de steel, bij doorsnijden is de hoed hol
Steel: Wit en broos, bij doorsnijden hol
Vlees: Breekbaar met een aangename geur
Voorkomen: Algemeen in parken, loofbossen, kalkrijke bodems en tuinen in heel Nederland
Verwisseling: Je kunt deze paddenstoel wellicht verwarren met andere morieljes of vingerhoedje
Bijzonderheden: In sommige jaren komt deze paddenstoel massaal voor, andere jaren is hij nauwelijks te vinden. Hij staat wel op de rode lijst van kwetsbare paddenstoelen. Pluk bij een veldje slechts enkelen en realiseer je wat een bofkont je bent.

Kegelmorielje (Morchella elata)

Beschrijving
Hoed: Hoed en steel zijn duidelijk van elkaar te onderscheiden, hoed lijkt honingraatachtig en langwerpig, de ribben zijn donkerder dan de rest van de hoed, hoed is duidelijk van de steel gescheiden door een rand
Steel: Bij opensnijden zijn hoed en steel hol, de steel heeft een crèmekleur en contrasteert met de hoed; de steel is ook breekbaarder dan de hoed
Kegelmorieljes worden ongeveer 15 centimeter hoog, maar zijn vaak ook kleiner
Vlees: Breekbaar met een aangename geur
Voorkomen: In parken, loofbossen op stikstofrijke kalkrijke bodems en tuinen in heel Nederland van eind maart, april tot en met mei
Verwisseling: Je kunt deze paddenstoel niet verwarren met een andere paddenstoel, of wellicht met andere morieljes of de giftige voorjaarskluifzwam – maar ook dan moet je wel je bril vergeten zijn!
Bijzonderheden: Ik vind in Nederland niet veel kegelmorieljes, maar in een groot veld telde ik eens 30 mooie exemplaren. Hij staat op de rode lijst van kwetsbare paddenstoelen. Pluk er dus slechts enkelen. Ze komen elk jaar op dezelfde plek terug.