Moestuin

Taco’s moestuin: november en december

Het tuinseizoen is over. Het is nog geen winter, maar de meeste oogst is binnen en van de rest is duidelijk dat de groei er uit is. Er is nog een aantal klusjes te doen om dit seizoen af te ronden, maar de meeste werkzaamheden zijn al een eerste voorbereiding op volgend jaar.

“Ik maak van de gesnoeide uitlopers van de druif de basis voor een kerstkrans”

Rond één november begon vroeger het nieuwe jaar. De laatste oogst was binnen en er begon een tijd van uitrusten, wachten, verhalen vertellen, voorbereiden en verlangen. De overgang van oud naar nieuw werd gezien als een bedreigende periode en daarom werden bij de deur enge maskers neergezet van voederbieten of pompoenen, om kwade invloeden af te schrikken, zoals we nu nog doen met Samhain of Halloween.

De moestuin in november en december

Bedek de grond en de composthoop

Dek de composthoop af om deze warm te houden, zodat het kleine leven erin nog even kan doorgaan met kauwen en omzetten. Bedek kale aarde met grasmaaisel, stro of blad. Hierdoor voorkom je dat de grond verweert en voedingstoffen wegspoelen. Je kan deze stap ook overslaan en direct je compost uitspreiden. Over de beste tijd om je compost of grove mest aan te brengen, zijn de meningen verdeeld. Ik doe dit meestal zodra de zon de grond in maart wat opwarmt. Er is zeker ook iets voor te zeggen om het nu te doen. Wormen en ander bodemleven kunnen het dan door de grond werken, voordat het daarvoor te koud wordt.

Bewaar je oogst in zand

Bewaar je herfstoogst door deze goed op te bergen of in te kuilen. Haal je groenten binnen voor het gaat vriezen, want daarna weet je nooit hoe lang het in de grond vast zit. Als je knol- en wortelgewassen, zoals peen en bieten, koel, vorstvrij en onder aarde of zand opbergt, dan blijven ze lang goed. Dat kan buiten in een gat in de grond, maar ook in de kelder, of in een kist of emmer met zand in de keuken of schuur. Pompoenen houden niet van vorst, dus bewaar die niet buiten. Binnen blijven ze maandenlang goed, bij mij zelfs op de vensterbank.

Repareer je gereedschap

Controleer en repareer, waar nodig, je gereedschap en ander tuingerei, zoals bonenstokken, bindmateriaal, potten e.d. Maak direct een lijstje van wat je nog bij wilt kopen of maken.

Pak het meerjarige onkruid aan

Pak grote meerjarige onkruiden, zoals bramen en brandnetels, nu aan. Graaf de wortels uit en je hebt volgend jaar een ergernis minder. Dit is ook een goed seizoen om fruitbomen, bessen en druiven te snoeien. Ruim echter niet te goed op en laat wat kruid en stengels staan als voer voor vogels en beschutting voor allerlei insecten.

~~Tip: Ik maak van de gesnoeide uitlopers van de druif de basis voor een kerstkrans. Je kan de buigzame takken mooi in elkaar vlechten tot een cirkel, waar ik dan later hulst en sparrengroen op bind.~~

Roodborstjes op bezoek in de moestuin

Af en toe komen er roodborstjes op bezoek als ik in de tuin ben. Ze zijn nieuwsgierig naar wat je doet en benieuwd of er nog wat te eten is. In de warme maanden eten ze vooral insecten en hun larven, spinnen en slakken. In de winter proberen ze te overleven op bessen, zaden en granen. Je ziet bij roodborstjes geen verschil tussen mannetjes en vrouwtjes en leuk genoeg fluiten ze ook allebei. Het zijn zowel stand- als trekvogels, een deel overwintert hier, anderen vertrekken naar het Middellandse Zeegebied. Hier merk je maar weinig van, want er komen ook roodborstjes uit Noord-Europa hier overwinteren, zodat het aantal ongeveer gelijk blijft.

Moestuin november december

Tuinier op papier

Evalueer wat afgelopen seizoen goed ging, bijzonder gewaardeerd werd of juist niet de moeite waard bleek. Tuinieren op papier dus! Het is handig wanneer je in de zomer wat aantekeningen hebt gemaakt. Op basis hiervan kan je besluiten wat je volgend jaar zaait en plant. Wanneer je op tijd weet wat je wilt bijbestellen, dan kan je meedoen met de collectieve zadeninkoop van moestuinvereniging VELT, waar je kan kiezen uit een breed assortiment én korting krijgt.

Wij hadden veel lol in de komkommerplanten afgelopen jaar. Het was een ouder ras met scherpe puntjes op de schil, maar erg goed van smaak. De planten groeiden aan alle kanten onder het kasdakje vandaan, en bloeiden overvloedig tot ver in september. De bloemen werden bezocht door hommels en andere insecten. Drie keer leuk, dus die telen we volgend jaar weer.

Moestuin november december

Mooie zaden

In mijn zadenkist heb ik het meeste zaaigoed al klaar staan voor de lente. Het kistje is echter veel voller dan vorige winters. Ik had dit jaar een leuk project in het kader van het VN bonenjaar en ik heb van een aantal erwten en bonen ‘een paar’ zaden gehouden. Ze zijn zo mooi! Zelf droge bonen telen is niet per se handig, want de opbrengt is gering en droge bonen zijn niet duur. Toch zal ik weer bezwijken en offer weer een stukje tuin op voor deze vrolijke verrassingen die we in september weer mogen doppen.

Peulvruchten lekker voor ons en goed voor de bodem

Bonen en erwten (en andere peulvruchten als tuinbonen, lupine, kikkererwten, linzen) zijn geweldig voedsel vanwege hun hoge eiwitgehalte. Daarnaast zijn ze goed te bewaren en laten ze de grond rijker achter dan ze hem aantroffen. Ze binden namelijk stikstof uit de lucht en slaan dat bij hun wortels op als voeding.

Zaaien in november?

In november kan je al wat zaaien voor een vroege lenteoogst. Onder glas, als je dat hebt, maar ook in de koude grond heeft het zin. Zaden van tuinkers, rucola, winterkers, raapsteel en mizuna weerstaan de kou en kiemen zodra de omstandigheden goed genoeg zijn. Soms leggen ze dan het loodje bij te strenge vorst, maar je hebt ook kans op een winteroogst of lente-primeurs! Ook bepaalde rassen erwten en tuinbonen kan je nu leggen, zodat ze in de lente kunnen gaan groeien zodra de temperatuur hoog genoeg is. Soms heb je dan weken eerder de eerste oogst, soms doen muizen of slakken zicht eraan tegoed of rotten de zaden weg na strenge vorst en moet je toch opnieuw zaaien… Wortel, peterselie, kervel, koriander en dille kan je ook al zaaien. De zaden van deze schermbloemigen kunnen wel tegen een stootje en weten precies wanneer te kiemen in het vroege voorjaar.

Het is een goede tijd om fruitbomen en struiken te planten. Heb je ruimte voor bessen, appel, pruim, bramen of framboos? Plant ze dan nu, zodat ze zijn ‘gezet’ als de eerste knoppen uitlopen.

Knoflook planten in november

Knoflook plant je het beste in oktober, maar nu kan het ook nog wel. Beter laat dan niet. De laat geplante teentjes zullen volgend jaar geen grote bollen vormen, maar het blad is in het voorjaar een heerlijke oppepper, na alle zoete (en uiteindelijk wat saaie) winterkost.

Winterkost

Wanneer je wilt eten wat het seizoen biedt dan staan er de komende maanden bonen, erwten, aardappels, aardpeer, pastinaak, koolgerechten, spruitjes, biet, winterpeen en uien, knolselderij, prei en pompoen op het menu. Ik doe mijn best om in de winter ook wat frisse blaadjes te hebben zoals rucola, veldsla, winterpostelein en spinazie. Dit jaar lukte het goed. Wat ik half augustus zaaide kwam prima op. We aten het zo graag dat het snel op was en het bedje leeg. In oktober heb ik nog wat bijgezaaid onder platglas. Deze zaaisels groeien maar traag , maar beloven een vroege voorjaarssalade!