Groene verhalen

De Tuin van Zorro

Samen babbelen, borrelen en met de handen in de aarde wroeten. Daar draait het om bij de Tuin van Zorro in Mechelen. “De picknicktafel vormt het hart van onze samentuin”, zegt Hilde Brans, een van de initiatiefnemers. “We zijn ondertussen een hechte vriendengroep geworden.”

“De picknicktafel vormt het hart van onze tuin”

Je zou het niet zeggen, maar nog geen drie jaar geleden was de tuin overwoekerd door bomen en bamboe. Ooit stond er op deze plek een huis, maar dat overleefde een bombardement tijdens de Tweede Wereldoorlog niet. ‘’Het was een hele klus om de grond vrij te maken’’, vertelt Hilde. ‘’De bamboe verwijderden we met een grote koevoet waarmee we de plant met kluit en al uit de grond schepten.’’ Voor het grovere werk schakelden ze een bedrijf in dat een aantal bomen omhakte en versnipperde. Met de houtsnippers maakten ze paadjes in de tuin.
Kilo’s afval vonden ze ook. Daarvan probeerden ze zoveel mogelijk te hergebruiken. Zoals de rol plastic golfplaten waarmee ze een afdakje maakten om regenwater op te vangen. Of de autobanden die ze als letter O gebruikten voor hun naambord.
Op het terrein vonden ze naast sluikstort ook veel overblijfselen van het oude huis. Met de bakstenen en de authentieke cementtegels legden de tuiniers borders en kruidenspiralen aan.

Bakken in de tuin van Zorro

Tuinieren op dure bouwgrond

De grond is eigenlijk in private handen. “De eigenaar kreeg al een paar keer de vraag of men er een samentuin mocht opstarten, maar wees die altijd af”, zegt Hilde. “Omdat wij verbonden zijn aan Velt (de Vereniging voor Ecologisch Tuinieren, nvdr) en daardoor verzekerd zijn, kregen we wel toestemming. “Enige voorwaarde is dat ze de jaarlijkse taks op onbebouwde bouwgrond betalen, ongeveer 250 euro.

De tuin ligt aan de drukke stadsring van Mechelen, verscholen achter twee grote reclamepanelen. “We tuinieren dus op dure bouwgrond”, zegt Hilde. Ze mogen 3 jaar gebruik maken van de tuin en daarna kan het contract telkens met 1 jaar verlengd worden. Voor de samentuinierders is het al hun tweede locatie. Bijna 2 jaar lang mochten ze tuinieren op de Comet-site, een terrein in de buurt waar men nu 500 woonunits bouwt. Omdat de grond daar vervuild was, tuinierden ze in zakken.
“We hebben meteen een bodemanalyse laten doen van onze nieuwe plek”, vertelt Hilde. “Gelukkig is de grond hier geschikt om groenten te telen. Meer nog, de bodem is erg humusrijk.”

De tuiniers hopen dat ze er nog lang mogen blijven. “We hebben zelf veel investeringen gedaan om alles moestuinklaar te maken. Het is een uniek terrein in het centrum van de stad.”

Dahlia's in de samentuin

Goede buren maken goede vrienden

“De buren waren eerst wat argwanend over onze plannen”, vertelt Rita Vanderwegen, een van de andere tuiniers en tegelijkertijd ook voorzitter van het lokale buurtcomité. “We hadden vooraf briefjes in de brievenbussen verdeeld om hen te informeren over onze tuin. Nu zijn ze blij dat de overlast van drugsdealers en sluikstorters verminderd is. Een van de buren heeft onze tank nog bijgevuld tijdens een hete zomer. De andere buur laat wat sneller weten als iets hem stoort en dan proberen we zo goed mogelijk tegemoet te komen, bijvoorbeeld door de composthoop te verplaatsen of overhangende takken te snoeien. We nodigen de buren ook af en toe uit voor een bezoekje of een drankje. Een van de buurtbewoners doet ondertussen zelfs mee met onze tuin.”

Samentuin Zorro in Mechelen

Aperitiefjes en kruidenzout

De samentuingroep bestaat uit maximum 10 mensen. “We houden het bewust kleinschalig om het contact goed te houden”, aldus Hilde. “Elke zaterdagnamiddag komen we samen om in de tuin te werken. In de zomer mondt dat snel uit in een aperitiefmoment. Wonderwel klikt het tussen alle tuiniers, ook al zijn we een diverse groep qua leeftijd. Soms doen we ook andere dingen samen, zoals naar de film gaan of een uitstap. Sommigen gaan zelfs samen op vakantie.”

Het sociale aspect is in deze tuin erg belangrijk, maar uiteraard is daar ook hun gedeelde passie: tuinieren. “We hebben de laatste jaren echt veel bijgeleerd, bijvoorbeeld over hoe je bepaalde kruiden gebruikt”, zegt Rita. In het najaar komen ze altijd samen om zaden te kiezen uit de Veltcatalogus. “Er zijn in onze tuin veel doorlevende planten die we graag aanvullen met gewassen als tomaten, snijbiet en erwten. We proberen ook een paar bijzondere planten te kweken, zoals de Schotse zeelava, waarvan de smaak lijkt op iets tussen peterselie en selder.”

De oogsttafel

Aardbeienspiraal

Voor de opstart van de samentuin konden ze beroep doen op subsidies van de Vlaamse landmaatschappij. Daarmee kochten ze plantgoed, zakken, potgrond, en vaten. “Nu halen we inkomsten uit ons kruidenzout en daarmee kopen we compost en zaden”, aldus Rita. “Dat is ondertussen erg populair hier.”

“Het leukste is dat iedereen in onze tuin zijn eigen ding kan doen”, zegt Hilde. “Een van onze tuiniers heeft een schrijnwerkersopleiding gevolgd en maakt al eens iets voor onze tuin, zoals een pergola of een zitbank. En omdat ik ergens iets gelezen had over een aardbeienspiraal, hebben we dat in onze tuin gebouwd. Het werkt net als een kruidenspiraal, dat we overigens ook hebben. Voordeel is dat de aardbeien op de stenen rusten en zo niet rotten.”

De oogst verzamelen ze op de picknicktafel. “Iedereen pakt mee wat hij nodig heeft, er is nooit discussie. Behalve misschien over onze courgettes. Daarvan hadden we er veel te veel en niemand wou ze meenemen”, lacht Hilde.

Tips van De Tuin van Zorro voor startende samentuinen

Zie het niet te groots. Begin met een kleine groep. Het is belangrijk dat je elkaar niet in de weg loopt en dat iedereen iets om handen heeft in de tuin.
Begin met makkelijke gewassen, zoals sla en courgette. Bloemkool kan je later nog proberen.
Let it go! Laat dingen los om ergernis te vermijden.
Houd geen score bij over wie hoe vaak is geweest en hoeveel oogst hij of zij heeft meegenomen. Maak goede afspraken over de verdeling van de oogst.
Volg een moestuincursus om de basisprincipes van het tuinieren onder de knie te krijgen.
Plaats zeker een picknicktafel! Daarmee kweek je groepsgevoel.