Moestuin

Wormenbak: Zet wormen aan het werk!

WORMENBAK: Zet wormen aan het werk!

Als je niet over een tuin beschikt. maar toch graag je eigen keukenafval wilt composteren is een wormenbak iets voor jou. Een wormenbak is een bak met compostwormen die compost maken van groente-, fruit-, tuin- en keukenafval. Hiervoor is de Eisenia fetida (ook wel tijger- of compostworm) een heel geschikte worm. De gewone regenworm kan voor dit doel niet gebruikt worden.

Leefomgeving wormenbak

In de wormenbak moet een goede leefomgeving voor de wormen gecreëerd worden: vochtig, donker en niet te warm of te koud.
Om het gevormde compost van de wormen te scheiden, kan de aarde worden gezeefd, maar beter is met (ten minste) twee geperforeerde bakken te werken. (Zie hieronder ‘Maak je eigen wormenbak’). Het principe is simpel: vers keukenafval trekt wormen aan uit de onderliggende bak en hierin blijft compost achter.

Alternatief voor composthoop

Een wormenbak is een goed alternatief voor een composthoop als enkel een balkon of terras beschikbaar is. Echter de werking is niet zonder meer probleemloos: het proces moet bewaakt worden en zo nodig door menselijk ingrijpen bijgestuurd. Het vochtgehalte, de temperatuur, de beluchting en de pH moeten binnen bepaalde grenzen blijven, sommige soorten afval kunnen wel, andere niet worden gebruikt, en de wormen mogen niet worden overvoerd (een veel voorkomende fout).

Zelf een wormenbak maken? Zo maak je een wormenbak

Welke worm is het meest geschikt voor mijn wormenbak?

De regenwormsoorten in ons land worden onderverdeeld in 3 groepen:

Diepgravers:

Diepgravers komen het meeste voor en ze voeden zich aan het bodemoppervlak. De meest bekende worm van dit type is de zowat 25 cm lange en gespierde Lumbricus terrestris. Deze worm zoekt een compostvat zo snel mogelijk een weg naar buiten, terug de grond in. Dus ook in de wormenbak houdt hij het niet vol.

Bodemwoelers:

Deze variant leeft in de grondlaag ongeveer 30 cm onder het aardoppervlak. Daar verteren ze het organisch materiaal en mengen ze het met de bodem. Zo helpen ze bij de totstandkoming van de kruimelstructuur van de grond. Tot deze groep behoren verschillende eerder lichtgekleurde soorten. Ze zijn niet geschikt als compostworm en doen het dus niet goed in de wormenbak.

Strooiselwormen:

Dat zijn de afval etende wormen die tussen het afgestorven plantenmateriaal leven. De Eisenia fetida, soms ook tijgerworm genoemd, is zo’n super verteerder. Dit is de ideale compostworm voor in je wormenbak. Je komt hem tegen in mesthopen, compostbakken. Een volwassen compostworm is ongeveer 8 cm lang, dus heel wat kleiner dan de regenworm. Hij is rood van kleur en heeft soms oranje banden. Vandaar dat hij ook tijgerworm wordt genoemd. De strooiselworm is in staat dagelijks zijn eigen gewicht aan afval te verwerken.

Superwormen bestaan niet!

Californische brandlings, tigerworms enz.? Allemaal gewoon (nou ja, gewoon) Eisenia fetida!
De worm die je in de visserswinkel koopt, is de Dendrobaena veneta, ook een strooiselworm. Hij is groter dan de Eisenia maar vermenigvuldigt minder snel en eet ook minder. Dus voor de wormenbak is hij niet zo geschikt.

‘De beste wormen haal je uit het compostvat van je tante of bij de composthoop van je buurman’

Waar kan ik de wormenbak zetten?

De wormenbak mag zowel binnen als buiten staan. Dikwijls is de keuken de beste plaats. Maar ook op het balkon of in de garage is mogelijk. Zorg er wel voor dat de wormenbak altijd vorstvrij blijft in de winter.

Kan de wormenbak overbevolkt raken?

Er zullen nooit te veel wormen in de bak zitten. De wormen hebben de neiging om een evenwicht te behouden tussen de hoeveelheid voedsel, de beschikbare ruimte en het eigen aantal.

Wat mag er in de wormenbak?

Groenteresten en fruitresten: niet gekookt of op een andere manier bereid en best in stukken van een ongeveer vijf centimeter gesneden. Maak er zeker geen moes van!
Thee en koffiedik inclusief de filters.
Geplette eierschalen: gedroogd bestaat er geen risico dat ze vliegen zouden aantrekken.
Verwelkte bloemen (mits biologisch), de stengels in stukken geknipt.

Wat mag er niet in de wormenbak?

Vlees- en visresten.
Bereide etensresten: gekookt, gebakken, gefrituurd
Brood en gebak.
Koffiepads
Mest van honden en katten.
Vettig materiaal zoals olie en saus.

Waarom gaat de wormenbak stinken?

Als alles goed is uitgevoerd zal de wormenbak niet gaan stinken. Gooi beter geen vis- of vleesresten in de wormenbak. Af en toe wat verkalkt zeewier toevoegen verzekert dat het proces ‘zoet’ blijft. Wanneer de bak erg stinkt, is er te weinig zuurstof. Kijk of de gaatjes in de bodem niet verstopt zijn en stop even met voeden.

Moeten de wormen mee op vakantie?

Nee hoor, een goed werkende wormenbak kan prima 4 weken zonder vers voedsel. Vergeet niet voor vertrek het vocht af te tappen en een beetje versnipperd krantenpapier toe te voegen.

Wanneer is het composteringsproces klaar?

Een wormenbak is snel en efficiënt. Na zo’n acht weken kun je al vloeibare compost aftappen. Als je voedsel blijft toevoegen, duurt het acht à tien maanden tot de wormenbak bijna vol zit met rijke, organische compost.

Hoelang kan ik de vloeibare en gewone compost bewaren?

Je kunt de vloeibare compost aftappen en opvangen in een fles. Die kun je zelfs verschillende maanden bewaren op een donkere, koele plaats. Ook de compost kan bewaard worden in zakken.

Wormenweetjes

De belangrijkste organen bevinden zich in het voorste deel van de worm. Dus wanneer je een worm in tweeën snijdt groeit die niet uit tot twee nieuwe wormen zoals het in de volksmond heet. Het stuk met de kop vormt wel een nieuwe worm maar het stuk met de staart gaat verloren.
Regenwormen behoren tot de groep van de ringwormen. Hun lichaam bestaat uit tientallen segmenten en ringen. Elke ring is bezet met vier paar haren. Daarmee klemmen ze zich vast in de grond terwijl zij de rest van hun lichaam vooruit trekken.
Wist je dat de worm een bloedsomloop heeft met maar liefst 10 harten!
Wormen zijn tweeslachtige dieren. Ze hebben, vooraan in het lichaam, zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen. Toch kan een worm zichzelf niet bevruchten, daarvoor moeten ze toch gezellig met zijn tweeën zijn.
Deze dieren hebben geen longen of kieuwen. Ze ademen door hun huid. Zodra een worm uitdroogt, verstikt en sterft hij. Daarom kruipt de worm weg voor licht.
Een worm heeft geen ogen maar kan wel licht en trillingen waarnemen. Vooraan in de kop heeft hij een paar (minieme) hersenen.