Groene verhalen

De kunst van tuinieren – Sam van Aken

Sam van Aken Fruitboom "The tree of 40 fruit"

“Van Aken’s meest opvallende project heet “The Tree of 40 Fruit”; fruitbomen waaraan 40 verschillende soorten fruit groeien”

De kunst van Tuinieren: Sam van Aken

Behalve een gedreven en idealistische kunstenaar is deze geboren Amerikaan ook een hardwerkende boerenzoon met een enorme hoeveelheid kennis van zowel de historische, botanische als praktische kant van het kweken van bomen.

“Van een boerderij in Pennsylvania naar de wereld van galeries en musea… een groter contrast is bijna niet denkbaar. Wat heeft jou tot die keuze gebracht?”, vraag ik hem. “Ik moet toegeven dat ik me ongelofelijk bevoorrecht voel om in een dergelijke omgeving te zijn opgegroeid. Ik vond het fantastisch, maar het betekende ook een enorme hoeveelheid werk. Het runnen van een melkveebedrijf is absoluut geen makkelijke manier van leven, zeker niet als het om een kleine boerderij gaat zoals de onze en je alles zelf moet doen. De koeien moeten immers twee keer per dag gemolken worden, 365 dagen per jaar. Net zoals veel andere tieners wilde ik graag iets nieuws proberen en tekenen deed ik al van jongs af aan met veel plezier”.

Dat tekenen doet Sam van Aken nog steeds, maar hij werkt tegenwoordig vooral met bomen. Fruitbomen welteverstaan. Op mijn vraag wat hij zou kweken als hij enkel een klein balkon of terras zou hebben, antwoordt hij dus voorspelbaar “een fruitboom!”. Hij hoeft zich echter geen zorgen te maken over gebrek aan ruimte; hij verdeeld zijn tijd over verschillende boomgaarden en zijn kwekerij en heeft daarbij ruim 100 bomen in zijn achtertuin staan. Tja, waar wij in Nederland sterren zijn geworden in het vierkante-millimeter-denken, zo leggen ze aan de andere kant van de oceaan gewoon een bos aan achter het huis… verschil moet er zijn.

Een boom met 40 soorten fruit

Van Aken’s meest opvallende project heet “The Tree of 40 Fruit”; fruitbomen waaraan 40 verschillende soorten fruit groeien. Het proces van enten is te uitgebreid om uit te leggen in dit artikel, maar tijd, geduld en de overtuiging dat het mogelijk is lijken essentiële elementen te zijn. Van één enkele volwassen boom kun je zowel perziken, pruimen, abrikozen, nectarines, kersen en amandelen plukken. Klinkt onwerkelijk, nietwaar? Toch is deze kunstenaar erin geslaagt. Van Aken zet je aan het denken met dit project en geeft een bijzondere invulling aan de term ‘biodiversiteit’. ‘Divers’ is bovendien niet alleen de oogst van één boom, maar ook de bloesemperiode. De takken zijn dan gehuld in verschillende tinten roze, wit en rood.

Sam van Aken Fruitboom

Elke afzonderlijke fruitboom is daarnaast ook nog eens een levend geschiedenisboek. De verschillende soorten fruit die er aan groeien worden namelijk zorgvuldig gekozen. Sam van Aken’s interesse gaat vooral uit naar inheemse en historische fruitrassen. Rassen die je niet meer in de groentewinkel tegenkomt. Je zou dus kunnen zeggen dat de bomen een poging zijn om deze fruitrassen te behouden. Iets wat Van Aken ook probeert te bereiken in zijn ‘Streuobstwiesen’: boomgaarden naar het 17^e eeuwse Duitse voorbeeld van een wei waar koeien tussen de fruitbomen graasden en de lokale bevolking festiviteiten organiseerde en ontspanning zocht.

Boomgaard voor bevolking

Waar zijn ‘bomen met 40 soorten fruit’ als individuele boomgaarden beschouwd zouden kunnen worden, zo heeft Van Aken in zijn echte boomgaarden meer dan 200 historische rassen geplant. En net zoals men vroeger in Duitsland deed, zijn deze boomgaarden bedoeld als een plek waar de (plaatselijke) bevolking mag komen genieten van alle kleuren, geuren en smaken. Er worden bloesemfeesten georganiseerd, oogstfestivals, workshops en er is zelfs een kookboek in de maak met – hoe kan het ook anders – historische recepten.

Voor wie een boom met 40 verschillende soorten fruit wil bestellen bij Van Aken; er hangt een stevig prijskaartje aan. Het blijven immers individuele kunstwerken. Daarbij zul je ook voor vliegtickets moeten zorgen… Van Aken stuurt zijn bomen namelijk niet op met de post. Hij wil ze persoonlijk afleveren en uitplanten. Ook het eerste onderhoud neemt hij voor zijn rekening; hij komt na het uitplanten nog twee keer langs voor aanvullende entingen, snoeiwerkzaamheden en bemesting. Je zult dus waarschijnlijk even moeten sparen en het is dan ook niet vreemd dat zijn bomen tot dusver vooral de tuinen van musea, galeries en bedrijven opfleuren. Maar inspirerend is het wel en wie weet hoever je kunt komen met een cursus ‘fruitbomen enten’ in de buurt!