‘Blauw maanzaad zijn de zaden van de eenjarige Papaver somniferum, ook wel slaapbol genoemd’
Maanzaad papavers zijn mooie en makkelijke tuinplanten. Wanneer je ze eenmaal in de tuin hebt, komen ze elk jaar spontaan uitgezaaid wel ergens tevoorschijn. De papavers bloeien vrij kort, maar ook de rijpende en drogende bollen vol zaad zijn erg decoratief. Met maanzaad papavers in je tuin oogst elk jaar je eigen superfood.
Blauw maanzaad
Blauw maanzaad is het zaad van de eenjarige Papaver somniferum, ook wel slaapbol genoemd. Dat is dezelfde papaver die gebruikt wordt in de opiumteelt, maar voor de teelt van de culinaire zaden gebruikt men variëteiten met een laag gehalte aan opiaten. De gerijpte en gedroogde zaden kunnen zwart, wit, bruin of blauw zijn.
Papaver kweken
De zaden van de maanzaad papaver zaai je het beste van maart tot en met mei ter plaatse in de tuin. Binnen of onder glas voorzaaien kan ook, maar net als bij de meeste papavers is het erg belangrijk om de jonge planten voorzichtig te verspenen. Buiten ter plaatse zaaien geeft vaak mooiere en sterkere planten.
De planten staan het beste 10 tot 15 centimeter uit elkaar en vragen verder nauwelijks aandacht. Papavers willen in de volle zon staan en zijn tevreden met elke grond, groeien ook op extreem lichte zandgrond.
Onkruidvrij houden is uiteraard belangrijk.
Papaver kweken in potten
Je kunt ze ook in een pot kweken; met drie planten in een pot met een doorsnede van zo’n twintig centimeter lukt dat prima.
Maanzaad oogsten
De planten worden, afhankelijk van de grondsoort en plantafstand, zo’n meter tot anderhalve meter hoog. Ze bloeien in de maanden juni en juli een week lang met witte of lichtlila bloemen.
Meteen na die korte bloei vormen zich de opvallende blauwgrijze zaaddozen. Die rijpen op hun beurt tot een grijsbruine tint en kunnen begin augustus geoogst worden. Wanneer je de zaadbollen schudt hoor je de losse zaden en kun je oogsten.
Let bij het oogsten op, want wanneer de doosvrucht helemaal rijp en droog is, bevat die een reeks open poriën waardoor je de zaden bij het oogsten kunt verliezen.
De geoogste slaapbollen kun je nog even laten nadrogen en daarna de zaden eruit schudden.
Maanzaad als superfood
We zien die opvallende kleine grappige blauwe zaden misschien iets te vaak puur als decoratie, en dat is jammer, want de voedingswaarde is net als bij veel ander superfoods best hoog en indrukwekkend.
In India wordt het gebruik aangeraden voor zwangere en zogende moeders. Honderd gram maanzaad is goed voor 525 calorieën en de zaden zijn een goede bron van essentiële mineralen zoals ijzer, calcium, magnesium en fosfor. Ze bevatten 6% water, 28% koolhydraten, 42% vet, en 21% eiwitten.
Maanzaad wordt wereldwijd geteeld en gebruikt. De joodse, Spaanse en Oost-Europese traditionele keukens zijn rijkelijk gevuld met maanzaad. De voornaamste producenten zijn Tsjechië, Turkije, Spanje en Hongarije. Maar de beste kwaliteit is het blauwe maanzaad dat geteeld wordt … in Nederland!
Maanzaad in de keuken
De zaden worden vooral gebruikt om op gebak te strooien. Zoete, zachte en hartige broodjes en koeken worden voor het rijzen in de zaden gedrukt en gaan zo in de oven. Je kunt ze ook gewoon tijdens het kneden of mengen toevoegen aan je cake- of koekjesdeeg.
De zaden kunnen vermalen en gemengd worden met boter en iets zoets, en zo gebruikt worden als een pasta om zoete gerechten te vullen.
De witte zaden zijn populair als bindmiddel en worden vaak geweekt en gekookt met melk en honing. En je kunt de zaden koken en daarna mengen met stroop om zo zoete voedzame repen te maken.
Gemalen en gemengd met olijfolie, knoflook, peper, zout en scherpe piment maak je met je maanzaden oogst een pittig broodsmeersel.
Recept: Griesmeel met blauw maanzaad
Meer inspiratie:
Herfstradijzen kweken
Prei kweken in potten
De moestuin van Wim Lybaert
De kunst van tuinieren: REBECCA LOUISE LAW
Snijbiet kweken en oogsten
Stadstuinieren 2017-04 Tekst en fotografie: Peter Bauwens: