Wildplukken

Wildplukken: Mispel

Mespilus germanica

Zo rot als een mispel…? Euhm okay, maar wat bedoelen ze daar nu precies mee? Zo rot als een Mispel is nogal een negatieve uitdrukking. Het betekent: ‘helemaal verrot, door en door rot’. Mispels moeten juist rotten om smakelijk te worden. Ze moeten licht fermenteren en zacht worden want een harde mispel is namelijk niet te eten. Laat de mispels echter ook weer niet te lang hangen want dan gaan ze schimmelen en zijn ze niet meer eetbaar.

‘De vrucht is pas eetbaar als hij rot is’

Mispels zijn heerlijk! Ik ben er zo dol op dat ik wel 20 mispelstruiken op mijn terrein heb aangeplant. Twee soorten staan te groeien en bloeien op mijn land: de wilde mispel en de gecultiveerde.

Twee soorten mispels

In de Achterhoek – waar ik ben opgegroeid – staan her en der nog wilde mispels in hagen en bossen. Deze hebben flinke doornen en de struiken werden daarom vroeger naast de meidoorn en sleedoorn aangeplant om het vee binnen de hagen te houden. De struiken geven relatief kleine vruchten, maar ook deze zijn zeker de moeite waard om te plukken.

Daarnaast bestaan er ook gecultiveerde mispelstruiken (bomen). Deze zijn doornloos en dragen vaak grote vruchten. Je treft deze struiken vaak aan bij kastelen en kloosters waar in vroegere tijden de vrucht gewaardeerd werd om zijn zachte, zoete smaak. Op het terrein van het Arnhemse openluchtmuseum staat een monumentale struik. Zijn takken worden ondersteund en ik denk dat de struik wel meer dan honderd jaar oud moet zijn, misschien wel veel ouder. Nu wordt de gecultiveerde mispel als perkstruik aangeplant. Zo staan ze bijvoorbeeld in het Vondelpark (de wilde soort) en het Sonsbeekpark (gecultiveerde hoogstam).

Mispel

Zelf een Mispel planten?

Er zijn voldoende adressen op het internet te vinden en bijna alle tuincentra hebben nu wel mispels op voorraad. Ik heb voor het ras “Bredase Reus” gekozen vanwege zijn mooie dikke vruchten. De struiken groeien op alle grondsoorten en hebben weinig snoei nodig. Bij mij staan ze op de zware klei en daar doen ze het uitstekend.

Crime scene

Hordes mensen lopen of slenteren langs mispels in het Sonsbeekpark, ze worden genegeerd. De appel- en perenbomen naast de mispels krijgen daarentegen de volle aandacht. Een appeltje voor de dorst wordt zo nu en dan geplukt. Maar die mispels, ze hangen keihard aan de takken. Een beetje een rare vrucht. Maar in de herfst wanneer de appels vallen en de peren door wespen zijn aangevreten, hangen de mispels nog fier aan de boom.

Op een koele ochtend in oktober is het gras geplet onder de mispelbomen. De ochtendmist trekt langzaam op. Stokken liggen op de grond, mispels zijn her en der van de takken geslagen. Wat is er gebeurd? Het lijkt soms op een waar CSI-tafereel…

Ik heb de daders twee keer betrapt. Nou daders, ik druk me verkeerd uit. Liefhebbers! Echte mispelliefhebbers die de vrucht kennen uit hun land van herkomst. Daar waar de mispel dezelfde status heeft als een appel of een peer. Waar de vrucht gewoon op het menu staat in de winter. Smakelijke gerechten met heerlijke zoete mispels. Ik zie mensen met een Turkse achtergrond, uit Syrië of een land rond de Kaspische zee. Ze smikkelen van de vruchten als de eerste vorst de vruchten doen gisten aan de boom.

Hoe herken je de Mispel?

Kenmerken

Rozenfamilie (Rosaceae)
Bladverliezende boom, met vaak een kromme stam
Bladeren zijn ovaal en langwerpig, met een gladde rand
Takken vormen een open, brede kroon
Bloeitijd is mei en juni
Bloemen zijn wit, met 5 lichtbehaarde kroonbladeren en veel meeldraden
De kroonbladeren blijven aan de vruchten zitten. De vrucht is niet geheel gesloten zoals de appel en peer, waar deze boom familie van is
De vruchten kunnen in grootte variëren, maar zijn over het algemeen zes centimeter groot
De vruchten blijven heel hard, totdat ze gaan rotten
Boom kan tot 5 meter hoog worden

Seizoen

De vruchten kun je het beste na de eerste nachtvorst plukken, of net daarvoor en ze een paar dagen invriezen.

Diepvriestruc

Als ik harde mispels pluk en ik wil ze snel verwerken, stop ik ze een halve dag in de vriezer. Daarna laat ik ze ontdooien en dan fermenteren ze sneller. Je kunt ze ook gewoon wegleggen op een plank nadat je ze geplukt hebt. Ze blijven soms weken goed en worden dan langzaam zacht.

Let goed op dat je ze niet te lang laat ‘rotten’! Als ze gaan fermenteren en dus zachter worden, moet je ze binnen drie dagen eten. Je kunt ze verwerken als appels en peren in moes, ze zijn heerlijk om ijs mee te maken.

Bijzonderheden

Linnaeus heeft de mispel zijn Latijnse naam gegeven, maar het oorspronkelijke thuisfront van de boom is de Kaspische zee. De mispel is al wel duizenden jaren in onze contreien ingeburgerd. Vroeger werd hij gewaardeerd om zijn bijzondere smaak en zelfs jonge dames werden in Engeland Mispels genoemd, omdat ook zij bijzonder zoet zouden smaken.

Een fragment uit Shakespeares Romeo and Juliet (medlar = mispel)

Now will he sit under a medlar tree,
And wish his mistress were that kind of fruit
As maids call medlars, when they laugh alone.
O Romeo, that she were, o that she were
An open-arse and thou a pop’rin pear!